Üsküdar Üniversitesi Çevre Ahlakı Platformu Başkanı Prof. Dr. İbrahim Özdemir öncülüğünde hazırlanan dosyada, plastik küresel bir tehdit olarak görülürken, tek kullanımlık plastiklere yasal sınırlama getirilmesine vurgu yapılıyor.
Üsküdar Üniversitesi, katkı sağlayıcıları arasında yer aldığı “Mizan: Dünya ile Bir Sözleşme” adlı uluslararası çevre belgesini, dijital formatta ve ücretsiz olarak kamuoyunun erişimine açıyor.
Üsküdar Üniversitesi bünyesinde faaliyet gösteren Çevre Ahlakı Platformu, 5 Haziran 2025 Dünya Çevre Günü kapsamında, toplumsal farkındalığı artırmak ve çevresel sorumluluğu güçlendirmek amacıyla özel bir bilgi dosyası hazırladı. Bu yılki Dünya Çevre Günü'nün ana temasının "Plastik Kirliliğini Sona Erdirmek" olduğu hatırlatılan dosyada, çevre bilincinin yanı sıra ahlaki ve teolojik sorumluluklara da dikkat çekiliyor.
Üsküdar Üniversitesi Çevre Ahlakı Platformu Başkanı Prof. Dr. İbrahim Özdemir öncülüğünde hazırlanan kapsamlı dosyada; plastik israfı, çevreci "yeşil cami" örnekleri, geri dönüşümün önemi, çevre politikaları ve özellikle İslam dünyasında giderek artan bir sorun olan plastik atık ithalatı gibi başlıklar derinlemesine inceleniyor.
Plastik kirliliği küresel bir tehdit
Dosyada, dünya genelinde plastik kullanımının azaltılmasının hedeflendiği vurgulanarak, yılda yaklaşık 11 milyon ton plastik atığın su ekosistemlerine karıştığı ve mikroplastiklerin tarım topraklarında biriktiği belirtiliyor. Plastik kirliliğinin yıllık sosyal ve çevresel maliyetinin ise 300 ila 600 milyar dolar arasında olduğu tahmin ediliyor.
Müslüman ülkelerde plastik sorunu
Müslüman ülkelerdeki plastik kullanımının artışı, geri dönüşüm altyapısının eksikliği ve çevre bilincinin düşüklüğünün öne çıkan sorunlar arasında sıralandığı dosyada, Türkiye, Endonezya, Pakistan gibi ülkelerde özellikle nehir ve deniz kirliliğinin büyük bir tehdit oluşturduğuna dikkat çekiliyor. TÜBİTAK verilerine göre Türkiye’de Sakarya, Gediz, Ergene ve Menderes nehirlerinde kirlilik oranının yüksek seviyede olduğu belirtiliyor.
Tek kullanımlık plastiklere yasal sınırlamalar getirilmeli!
Dosyada, İslam’ın çevreye dair öğretilerine de geniş yer veriliyor: İsrafın (aşırı ve gereksiz tüketim) haram olduğu, Kur’an’da çevreye zarar vermenin “fesad” (bozgunculuk) olarak tanımlandığı ve Peygamber Efendimizin sade yaşam tarzı ile doğaya saygısının örnek alınması gerektiği vurgulanıyor. Çözüm önerileri arasında ise camilerde Cuma hutbelerinde çevre bilincinin işlenmesi, İslami vakıflar ve sivil toplum kuruluşlarının geri dönüşüm projeleri geliştirmesi, eğitim ve medya kampanyalarıyla bilincin artırılması ve tek kullanımlık plastiklere yasal sınırlamalar getirilmesi yer alıyor.
Plastik atık ithalatı
Çin’in 2018’de plastik atık ithalatını yasaklamasının ardından, birçok Batılı ülkenin plastik atıklarını Türkiye, Malezya ve Endonezya gibi Müslüman ülkelere yönlendirdiği belirtilen dosyada, yılda üretilen 370 milyon ton plastik atığın sadece %9’unun geri dönüştürülebildiği gerçeği gözler önüne seriliyor. Türkiye'nin, Almanya ve İngiltere gibi ülkelerden geri dönüşüm adı altında plastik ithal eden başlıca ülkeler arasında yer aldığı ve uzmanlara göre bu durumun çevresel bir zafiyet ve etik bir sorun teşkil ettiği ifade ediliyor.
Dosyada, Türkiye, Malezya ve Endonezya özelinde plastik atık ithalatının ve geri dönüşüm kapasitelerinin yetersizliğinin yol açtığı sorunlar detaylı verilerle sunuluyor. Greenpeace'in araştırmasına göre Türkiye'ye ithal edilen atıkların Seyhan Nehri ve Akdeniz çevresine yasa dışı şekilde bırakıldığı, 2021'de her gün 241 TIR dolusu plastik atığın Avrupa’dan Türkiye’ye girdiği bilgisi paylaşılıyor. Benzer şekilde Malezya ve Endonezya'da da geri dönüştürülemeyen atıkların doğaya kontrolsüzce bırakıldığı ve bu durumun yasa dışı ticaret, politik zafiyetler ve rüşvet sistemiyle daha da kötüleştiği vurgulanıyor. Çözüm olarak plastik ithalatına karşı daha etkili denetimler, sivil toplum kuruluşlarının çevrecilik faaliyetlerinin yaygınlaştırılması ve İslami çevre ahlakının gündeme taşınması öneriliyor.
“Mizan: Dünya ile Bir Sözleşme” kamuoyunun erişimine açılıyor
Üsküdar Üniversitesi, 5 Haziran 2025 Dünya Çevre Günü kapsamında anlamlı bir adım atıyor.
Katkı sağlayıcıları arasında yer aldığı “Mizan: Dünya ile Bir Sözleşme” adlı uluslararası çevre belgesini, dijital formatta ve ücretsiz olarak kamuoyunun erişimine açıyor.
Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) öncülüğünde hazırlanan ve İslam’ın çevre ahlakına dair ilkelerini günümüz ekolojik krizleriyle buluşturan güçlü bir metin olan eser, yalnızca Müslümanlar için değil, doğayla uyum içinde yaşamak isteyen herkes için bir rehber niteliğinde.
Üsküdar Üniversitesi, eseri PDF formatında ücretsiz olarak erişime sunuyor.
